अहिले गाउँ फर्केका मानिस कृषिमा बसे भने गरिबीको दर उल्लेख्य रूपमा बढ्छ । दलित र भूमिहीनहरू थप मारमा पर्छन् । साना किसानहरू कृषि श्रमिकमा फेरिनेछन् । किनकि नेपालको कृषिमा अहिले नै कृषिले धान्नेभन्दा बढी जनशक्ति छ । थप मानिस सामेल हुँदा प्रतिएकाइ सीमान्त उत्पादकत्व कम हुन्छ, त्यसले अझै अर्ध–बेरोजगारीको संख्या बढाउँछ ।
नेपालमा मोटामोटी रूपमा आर्यहरू दुई किसिमका देखिन्छन्, लेकाली (प्राग्वैदिक) आर्य र मैदानी (वैदिक) आर्य । आजको नेपालमा आर्य जातिको भौगोलिक वितरण हेर्नु हो भने, मोटामोटी रूपमा पहिलो थरीलाई ‘पहाडे’ आर्य र दोस्रा थरीलाई ‘मदेसे’ आर्य भन्न ...
कविजी ! तिम्रा नाममा थाती छ एउटा अश्लील गाली हजारौँ वर्षदेखि तिमी त झुटो नक्कली र, जालसाज प्रेमगीत लेखिरहेका रहेछौ पृथ्वीभन्दा विशाल, आकाशभन्दा विस्तृत समुद्रभन्दा गहिरो, हिमालभन्दा उँचो घामभन्दा न्यानो, जूनभन्दा शीतल फूलभन्दा सुन्दर, महभन्दा मीठो सबैभन्दा महान्, सबैभन्दा पवित्र... प्रेम यति भव्य हुन्छ भन्यौ प्रेम यति दिव्य हुन्छ भन्यौ र, झुटको पराकाष्ठामा पुगेर भनिदियौ– प्रेमले जातभात भन्दैन अनि एक दिन संविधानले पनि आँखा सन्काउँदै पाल्सी ...
‘चैता बाह्र गते घर नआयाको जुम्ली मर्यो भुनि जान्नु ।’ हाम्रो भेगतिरको प्रचलित यो भनाइले जुम्ली जनजीवनमा कृषिकर्मको विशेष अर्थ प्रस्ट्याउँछ । संसारकै सबैभन्दा अग्लो स्थान छुमचौरलगायत जिल्लाभरि धान फलाउनु भनेको संसारकै अग्लो शिखर सगरमाथा आरोहण गर्नुसमान ...
‘चालिसे लागेर हो कि किन हो पात्रो हेर्न चस्मा नलाइनहुने भयो’ सानोसानो गोलो सिसावाला गान्धी चस्मा लगाएर घुमाउने घरको पिँढीमा पात्रो हेर्दै गरेको खिरिलो ज्यानको मान्छे । बुबासँगको स्मरण यही विम्बबाट सुरु हुन्छ । ४० वर्षको फरक ...
गत मे २५ मा गोरा पुलिसले मिनोसेटावासी काला नागरिक जर्ज फ्लोेयडलाई नियन्त्रणमा लिने क्रममा घाँटी अठ्याएर मारेपछि यस हत्याको विरोधमा अमेरिकाका कैयौँ राज्यमा निरन्तर प्रदर्शन भइरहेको छ । विश्वभर आन्दोलन फैलिँदै गएको योवेला ‘ब्ल्याक लाइभ्ज म्याटर’ ...
अहिले गाउँ फर्केका मानिस कृषिमा बसे भने गरिबीको दर उल्लेख्य रूपमा बढ्छ । दलित र भूमिहीनहरू थप मारमा पर्छन् । साना किसानहरू कृषि श्रमिकमा फेरिनेछन् । किनकि नेपालको कृषिमा अहिले नै कृषिले धान्नेभन्दा बढी जनशक्ति ...
इतिहासको व्याख्या गर्ने क्रममा ‘मोड अफ प्रोडक्सन’लाई केन्द्रमा राखेर गरिने व्याख्या माक्र्सवादी व्याख्या हो । जसले मूलतः वस्तु उत्पादनको प्रमुख स्रोत रहेको श्रम तथा त्यसको शोषणमा आधारित नाफा र नाफा उत्पादनको संरचनाको भौतिकवादी व्याख्या गर्छ । जसलाई ...
अहिले महामारीका कारण मानिस सामाजिक दूरी कायम गर्दै घरबाटै काम गर्ने कोसिस गरिरहेका छन् । बेलायत प्लेगको महामारीबाट गुज्रिँदा कसरी विलियम सेक्सपियर र आइज्याक न्युटनले त्यस्ता उत्कृष्ट कामहरू गरेका थिए ? यसको जवाफ सटिक छ, किनकि तिनीहरू ...
